نیاز آبی و کارایی مصرف آب گشنیز به دو روش آبیاری سطحی و قطره ای(نوارهای تیپ سطحی و زیر سطحی)

چکیده: کرمانشاه در منطقه خشک و نیمه خشکی در کشور ایران واقع شده است. کمبود منابع آب و نیاز به صرفه جویی در مصرف آب به خصوص در بخش کشاورزی باعث شده که علاوه بر بالابردن عملکرد محصولات ، افزایش راندمان آبیاری در اولویت قرار گیرد. .گشنیز یکی از گیاهان دارویی که نقش اقتصادی مهمی به ویژه در تولید دارو دارد. این تحقیق شامل تاثیر روش آبیاری قطره ای تیپ (سطحی و زیر سطحی) و روش آبیاری شیاری بر روی پارامترهای مختلف گیاه و میزان روغن و اسانس گشنیزمی باشد. برای این هدف آزمایشی در طی دو سال (1389و1390) با 9 تیمار در سه تکرار در قالب بلوکهای کامل تصادفی انجام گرفت. تیمارها شامل سطوح 25 ، 50 ، 75 ، 100 درصد نیاز آبی به روش آبیاری قطره ای (سطحی و زیرسطحی ) تیمار آبیاری شیاری هم به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. از طرفی در این تحقیق از سیستم های هوش مصنوعی جهت محاسبات تبخیر و تعرق پتانسیل جهت برآورد هر چه دقیق تر نیاز آبی هنگامی که اطلاعات هواشناسی به طور کامل برای محاسبات نیاز آبی در دسترس نبود، استفاده شد. بالاترین میزان کارایی مصرف آب در حدود 66/1کیلوگرم در هکتار در میلی متر در سال 1389و 88/1کیلوگرم در هکتار در میلی متر در سال 1390مربوط به تیمار 25درصد نیاز آبی به روش تیپ زیر سطحی بود. اثر سطوح تنش کم آبی در میزان وزن خشک ، وزن هزار دانه ،عملکرد دانه ، عملکرد روغن ، عملکرد اسانس ، کارایی مصرف آب و شاخص برداشت برای هر دو سال در سطح (p<0.01) معنا دار شد. بالاترین عملکرد روغن و اسانس در سال 1389به ترتیب مربوط به تیمار 100 درصد نیاز آبی به روش تیپ زیر سطحی (3/106 کیلوگرم در هکتار) و تیمار50درصد نیاز آبی به روش تیپ زیر سطحی (854/2کیلوگرم در هکتار) بود و این میزان برای سال 1390 مربوط به تیمار 75 درصد نیاز آبی به روش تیپ زیر سطحی بود که مقادیر بدست آمده به ترتیب ( 9/121 کیلوگرم در هکتار) و ( 491/3کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج بدست آمده ازهر دو سال نشان داد که آبیاری قطره ای به روش تیپ زیر سطحی روشی بهتر و کارامدتر بود.